Kiu tai yu là thợ đồng hồ trung quốc, được mệnh danh là ” mr tourbillon”. Ông sinh ngày 26-7-1946 ở tỉnh giang tô trung quốc. Tháng 5 năm 1970 ông chế tạo thành công đồng hồ cơ khí đầu tiên của mình. Năm 1980 ônh chuyển đến hồng kông. Năm 1990 ông là người đầu tiên của trung quốc chế tạo thành công đồng hồ tourbillon, tháng giêng năm 1992, ông là thành viên của hiệp hội đồng hồ lừng danh AHCI, năm 1993 ông chế tạo thành công loại tourbillon mới có tên là “mystery tourbillon”. Ông là người sáng tạo đồng hồ đầy tính siêng năng, đã chế tạo ra hàng trăm bản mẫu, nhưng ông không giữ kiến thức cho riêng mình mà dạy và truyền bá toàn bộ kiến thức đó ra ngoài cho bất kì ai muốn học nó.
Ông là một người đàn ông khiêm tốn, xuất thân từ một ngôi làng nhỏ ở tô châu, giang tô trung quốc, niềm đam mê mãnh liệt của kiu là làm ra chiếc đồng hồ tốt nhất và thuần khiết nhất. Ông ấy có thể nói chuyện hàng giờ liền về niềm đam mê của mình, ông thu thập, cả mua lẫn bán đồng hồ không chỉ vì niềm vui hay lợi nhuân, ông coi mình như một cậu sinh viên học việc từ viêc thu thập đồng hồ. Ông có một sự quan tâm đặc biệt đến đến thị trường đồng hồ bỏ túi châu á.tuy nhiên, bản chất hay mong muốn trở thành doanh nhân luôn luôn chỉ là thứ yếu trong con người kiu tai yu, trong thực tế, ông không chỉ là nhà sưu tập đồng hồ, mà ngược lại với ông có một phần nghệ sĩ, một phần là nhà phát minh, một phần của sử gia và một phần là nhà khoa học. Ông sinh năm 1946 ( có tài liệu nói 1945- có lẽ dó sai lệch về âm hoặc dương lịch) trong một gia đình chuyên về kinh doanh đồ cổ. Ông đã ngay lập tức bị hút hồn bởi những túi đồng hồ cũ xung quanh ông và ở tuổi 16, ông đã mua 1 chiếc cho riêng mình. Ông đã sớm đưa những chiếc đồng hồ cũ hỏng đó ra tự mày mò sửa chữa, và đồng thời kiêm luôn việc sửa chữa đồng hồ, đồ cơ khí cho những người bạn cùng lớp hoặc những người hàng xóm xung quanh. Và rõ ràng điều này, cùng với thiên phú về nghệ thuật đã đưa đẩy ông quyết định viêc tự chế tạo một chiếc đồng hồ của riêng mình. Để mài dũa kĩ năng của mình trước khi thực hiện điều này, ông đã bắt đầu vào làm việc làm tại một nhà máy làm đồ trang sức cùng một số cửa hiệu khác, ông thậm chí còn nhân được một huy chương Mao trạch đông. Cuối cùng, thành quả cũng tới khi ông đã chế tạo thành công chiếc đồng hồ của mình bằng phương pháp thủ công hoàn tay vào năm 23 tuổi.
Khi chuyển đến hồng kông năm 1991, ông tham gia vào việc thu thập đồng hồ cổ,mở cửa hàng cho riêng mình có tên là Kew and Cie-đại lí đồng hồ đeo tay và bỏ túi chất lượng cao. đồng thời bí mật hoàn thiện dự án ” con cưng ” của mình : tourbillon được làm bằng tay đầu tiên tại Châu Á!Có một loại hình cơ khí đồng hồ hấp dẫn kiu tai yu hơn cả. Đó chính là hệ thống tourbillon, được phát minh vào năm 1795 bởi thợ đồng hồ thuỵ sĩ Breguet. Tác dụng của nó là để đối phó với trọng lực trái đất lên những chiếc đồng hồ bỏ túi. Và với phương thức tự học và làm việc không mệt mỏi, ông đã thành công và hoàn thành tới 16 chiếc. Đồng hồ của ông được làm với một phong cách đậm chất trung hoa với các kí tự, hình vẽ mang đầy tinh thần á đông, có chữ kí trên mặt tráng men trung hoa màu đỏ thẫm. Đến năm 1991, ông tạo ra một bản mẫu tourbillon khác biệt gây kinh ngạc toàn bộ giới chế tạo đồng hồ thế giới, với kĩ năng đáng nể của mình ông đã khiến cho chiếc tourrbillon được treo lơ lửng trên không mà vẫn hoạt động bình thường và không cần cầu ghép ( viêt nam ta gọi là cầu dừa đó các thím),Hay còn gọi là “mystery tourbillon”.khi nó ra đời đã gây ra một chấn động không nhỏ với biết bao câu hỏi xoay quanh nó, khi thiếu đi bridge và nhiều câu hỏi về mục đích hay hiệu quả sử dụng thực tế, và điều có vè như điên rồ hoang tưởng này lại được ông hiện thực hoá, trong sự ngưỡng mộ và công nhận từ nhiều người cũng như các hãng đồng hồ danh tiếng. Với sự độc đáo riêng biệt, kiu đã tạo ra một cái nhìn độc đáo khiến cho các nhà sưu tập đồng hồ phải thèm muốn, nó giống như bản vẽ nghệ thuât dựa trên kiến trúc trung hoa cổ đại. Những chiếc đồng hồ của ông được chế tác hoàn toàn thủ công với độ tinh xảo cao, đó cũng chính là sự tôn trọng của ông dành cho những giá trị cổ điển, như một cuốn sách do chính ông là tác giả ” time in pocket” ( cuốn này đã được chọn làm tài liệu tham khảo tiêu chuẩn ở một trường dạy đồng hồ thuỵ sĩ). ông thậm chí còn trang trí lên những bán xe hai con cá. Ông giải thích rằng, cá được coi là biểu tượng may mắn và cân bằng trong cuộc sống người châu á và ý niệm sâu nặng của mình đối với đất nước Nhật bản ( sự kính trọng). Năm 1997, chiếc đồng hồ của kiu đã được bầu chon là chiếc đồng hồ của năm. Ông thích nói chuyện về đồng hồ nói chung, ông thường trích dẫn Abraham Louis Breguet ( sáng lập hãng breguet, một trong 2 người chế tạo ra tourbillon) như một người có ảnh hưởng với đời ông, nói với một sự kính trọng tuyêt vời, và kiu tai yu khiêm tốn chỉ ra rằng ông chỉ đang cải thiện những gì mà Breguet đã làm cách đây 200 năm.
Mỗi chiếc đồng hồ làm ra từ kiu tai yu đại diên cho một cuộc hành trình độc đáo thông qua các nền văn hoá vùng Viễn đông. Một cái nhìn thẩm mĩ đậm chất phương đông vốn có ở trung quốc thể hiện một cách hoàn hảo qua mỗi sản phẩm của ông. Kĩ thuật cổ xưa của trung quốc là mạ vàng và tráng men, những đường cong gợi cảm và chữ tượng hình, đem đến sự mới mẻ cho nền công nghiệp đồng hồ, với những chuẩn mực hoàn toàn mới so với truyền thống tây phương. Trở lại hiện tại, ông vẫn đang thực hiện việc chế tác đồng hồ, đáng ngạc nhiên chiếc đồng hồ ông đang làm thuộc phiên bản giới hạn và không có thứ sở trường của ông là tourbillon. Và ông nói, phương tiện và sức lực ông chỉ có hạn. Ông đang tạo ra một chiếc đồng hồ cơ chế tự động hoàn toàn mới với chất liệu vàng, vàng trắng, vàng hồng và bạch kim. Ông nói sẽ không bao giờ sản xuất những chiếc đồng hồ bằng thép, và nếu làm thì chỉ làm những chiếc đồng hồ không có tourbillon dành tặng cho bạn bè ông và những người không thể mua cho mình một chiếc đồng hồ. Ông nói rằng ông nhận được hàng ngàn đơn hàng cho mỗi năm, rõ ràng đây là một việc quá sức và ông cảm thấy xấu hổ khi không thể cung cấp đầy đủ đồng hồ cho họ – những người hâm hộ.
Ông cũng hoạt động trong ACHI, viện chế tác đồng hồ của những nghệ nhân độc lập. Ông thể hiện sự sáng tạo của mình trong một gian hàng rất nhỏ và khiêm tốn trong hội chợ baselworld, cùng với Vincend Calabrese và Svend Andersen và một vài thiên tài độc lập khác, những người không chịu bán mình cho các tập đoàn đồng hồ lớn ở Geneva. Như đã kể ở trên, ông có sở thích đơn giản là mua bán đồng hồ đeo tay và bỏ túi, khách tham quan thường lướt qua gian hàng của ông và thấy đầy những chiếc đồng hồ cũ với những giá bán, cùng một người đàn ông châu á ngồi tĩnh lặng sau quầy. Rất nhiều người không biết rằng, người đàn ông sau quầy đó là một thiên tài, người ta gọi ông là ” Virtuoso If Tourbillon”
Công việc mà kiu tai yu đang làm là muốn cho thế giới phương tây thấy rằng di sản phong phú và kĩ năng làm đồng hồ vẫn còn hiện diện tại trung quốc. Chính niềm đam mê mãnh liệt của ông đã đạt tới việc ông được cấp một số bằng sáng chế về phát minh tourbillon tại thuỵ sĩ. Tuy nhiên, tại Trung Quốc cũng đã nổ ra cuộc tranh luận rằng nhà máy đồng hồ Bắc Kinh mới là cơ sở đầu tiên sản xuất ra tourbillon trung quốc, nói gì thì nói, kiu tai yu vẫn chính là người châu á chính danh đầu tiên chế tạo được tourbillon với phương pháp thủ công, không hề có sự trợ giúp từ máy tính hay các thiết bị hiện đại khác. Không chỉ dừng lại ở việc nghiên cứu và chế tác, ông còn truyền bá kiến thức ra ngoài môt cách rộng rãi, ngày nay ta có thể thấy những cỗ máy” tourbillon mystery” được lắp trong những hãng đồng hồ lớn như Ulysse Nardin, Cartier. Ông cũng góp sức mình trợ giúp cho các hãng đồng hồ ở quê nhà, điển hình như Memorygin để họ tạo ra những bước đột phá trong kĩ năng chế tác đồng hồ
Tổng kết : khi ta nghĩ đến trung quốc và đồng hồ của người trung quốc, thường thì một suy nghĩ đơn giản loé lên từ mọi người, đó là về những chiếc đồng hồ nhựa giá rẻ với các nhân vật hoạt hình dễ thương hoặc bản sao rẻ tiền sản xuất với số lượng hàng trăm ngàn cho đến hàng triệu chiếc, chứ không phải là một nước có thể chế tác ra những sản phẩm khéo léo đầy tinh xảo. Nhưng có điều mà bạn luôn phải nhớ rằng, đồng hồ là vật dụng đã được chế tạo từ rất lâu từ trung quốc, và trung quốc có một lich sử kinh doanh những thiết bị thời gian với một khoảng thời gian dài, rất dài. Và họ luôn tìm cách thể hiện rằng ” chúng tôi sẽ quay trở lại “. Và điển hình với nhân vật kiu tai yu của chúng ta, những thể hiện của ông cùng với cuộc đời của ông thật sự đã đem lại một niềm cảm hứng lớn lao đối với nhiều người, về niềm đam mê cũng như cái cách mà ông theo đuổi nó. Thật khó để có thể nói hết những giá trị mà ông đã tạo ra cho giới chơi đồng hồ, đặc biệt ý nghĩa hơn đối với dân tộc trung quốc đang đà trỗi dậy và cần đến những tấm gương như ông. Xin tổng kết bài viết này với câu nói của ông khi được hỏi về công việc của đời mình :
” trong 17 năm qua, tôi chỉ đi xem phim 1 lần, không giải trí. Tôi luôn bận rộn với công việc của tôi và còn nhiều hơn thế, nó kết hợp rất nhiều yếu tố trong cuộc sống của tôi, đây là công việc của tôi, niềm đam mê của tôi, cuộc sống của tôi. Tôi thực sự không quan tâm đến bất cứ điều gì khác trên thế giới này”
Biên dịch : Lê Hoàng Thạch
