Khi tìm hiểu về đồng hồ cơ khí, chúng ta rất hay bắt gặp khái niệm ” complication”, hay ” grand complication”, vậy chúng là gì? Ở việt nam đã có vài bài dịch nhưng rất chung chung, bị cắt xén đủ kiểu khiến nhiều người cảm thấy hơi mơ hồ. Hôm nay chúng ta sẽ cùng tìm hiểu xem nó là gì với bài viết theo cách dễ hiểu và rõ ràng nhất.
COMPLICATION LÀ GÌ?
Một chiếc đồng hồ nguyên thuỷ khi sản xuất ra với mục đích ban đầu là để xem giờ, với các bộ phận rất cơ bản là giờ -phút-giây. Tuy nhiên, khi kĩ nghệ chế tác đồng hồ phát triển, người ta đã bổ sung cho nó vô vàn các tính năng khác ngoài việc xem giờ cơ bản, làm cho đồng hồ trở nên phức tạp hơn, và người ta gọi những tính năng bổ sung này là : COMPLICATION
Các tính năng bổ sung complication có đủ loại, từ đơn giản đến phức tạp, thường thấy đó là bổ sung ô lịch ngày, tháng, rung chuông, chronograph, tourbillon, điểm chuông….. các tính năng này có thể hoăc không liên quan đến việc tính toán thời gian.
Complication là khái niệm chỉ dành riêng cho đồng hồ cơ khí – không áp dụng cho đồng hồ thạch anh ( quartz) . Các thành phần cơ khí được bổ sung vào cho các tính năng cơ bản khiến cho cỗ máy ngày càng phức tạp. Những cỗ máy có kết cấu phức tạp đến điên rồ chính là nền tảng cho những chiếc đồng hồ mà ngày nay gọi với cái tên là” grand complication ” , chúng ta sẽ tìm hiểu nó ngay phần bên dưới đây.
GRAND COMPLICATION – TỔ HỢP CÁC TÍNH NĂNG PHỨC TẠP
Khởi nguồn của khái niệm này, khi các nhà chế tạo đồng hồ với trí tưởng tượng siêu phàm và tay nghề cực cao, đã cố gắng với một nỗ lực đầy tham vọng là kết hợp hàng loạt các tính năng- complication , càng nhiều càng tốt lên một chiếc đồng hồ duy nhất ,kể cả những loại có kết cấu khủng khiếp như quan sát thiên văn hay tourbillon. Chúng được áp dụng đầu tiên vào những chiếc đồng hồ đeo tay, cho đến thế kỉ 16, thế giới đã chứng kiến sự xuất hiện ngày càng nhiều những chiếc đồng hồ phức tạp và thậm chí là vô cùng phức tạp, được gọi với cái tên ultra – complicated.
Sau này, khi kĩ nghệ làm đồng hồ được lan rộng ra và tạo thành một ngành nghề thủ công, việc tích hợp các tính năng phức tạp lên một chiếc đồng hồ không còn quá khó khăn như trước, người ta mới đặt ra một luật bất thành văn cho một chiếc đồng hồ cơ khí có tích hợp một tổ hợp các tính năng phức tạp, nếu có chứa trong mình từ 3 complication phức tạp thì được phép gọi là : GRAND COMPLICATION.
3 tính năng phức tạp đề cập ở trên, bắt buộc phải thuộc về 1trong 3 nhóm, và phải có đủ cả 3 nhóm gồm : tính năng đo đếm thời gian – timing complication, tính năng thiên văn – astronomical complication ( có tranh luận về thiên văn hay là lịch, tuy nhiên nói thiên văn là bao quát nhất, vì bản thân lịch cũng xuất phát từ thiên văn mà ra) , và cuối cùng là các tính năng đánh chuông – chiming complication ( hoặc striking complication) . Có thể liệt kê nhanh gọn cơ bản như sau :
1. Các tính năng thời gian :
* Tourbillon các loại ( nhiều lắm tốn giấy ae tự kiếm)
* Chronograph các loại
* Các tính năng tác động trực tiếp lên bộ kim truyền thống, hoặc liên quan đến tính toán thời gian ( trừ lịch)
2. Các tính năng thiên văn
* Lịch các loại ( lịch thường niên, vạn niên , lịch thường )
* Pha mặt trăng các loại – moonphase
* Phương trình thời gian, năm nhuận , xuân phân, cung hoàng đạo, cùng các loại tính năng phục vụ quan sát thiên văn khác
3. Tính năng đánh chuông :
* Báo thức
* Điểm chuông tới phút
* Điểm chuông báo giờ, chơi nhạc, cùng các tính năng điểm chuông khác
CÁC TÍNH NĂNG PHI THỜI GIAN – NONHOROLOGICAL COMPLICATION
Đây là các dạng tính năng rất hiếm, không liên can gì đến xem giờ, tính toán thời gian, mà nó mang tính chất kĩ thuật khác như một dạng tính năng bổ trợ ngoài, phục cho những công việc khác hẳn. Điển hình
* Phong vũ biểu – barometer
* Nhiệt kế
* Cao độ kế – altimeter
* Thâm kế – depth gauge ( đậu mạ chưa thấy trên đồng hồ bao giờ)
* La bàn
Những loại tính năng này hiện nay vẫn còn có nhiều tranh luận, nhưng về cơ bản, chúng rất hiếm khi xuất hiện và có vẻ như chưa được công nhận để xét duyệt grand complication.
SUPER COMPLICATION
Cái tên này được gán cho những chiếc đồng hồ không thể sản xuất thương mại với số lượng lớn, sở hữu một lượng rất lớn các tính năng khác nhau, không có định nghĩa cụ thể nào về super complication, hầu hết được quan sát trên cảm tính, chúng vẫn có thể gọi là grand complication, do đây là những chiếc đồng hồ phức tạp đến độ điên rồ, nên người ta gán cho chúng cái tên mĩ miều hơn. Những chiếc đồng hồ này là tinh hoa của cả nền công nghiệp đồng hồ cơ khí, ta ví dụ vài chiếc như
* Patek philippe calibre89 : sở hữu 33 complication
* Patek philippe henry graves supercomication : sở hữu 24 complication
* Patek philippe calibre 2000 : sở hữu 21 complication
* Vacheron constantin reference 57260 : sở hữu 57 complication
* Franck muller aeternitas mega 4 : sở hữu 36 complication
* Jaeger lecoultre hybris mechanica a grande sonnerie : sở hữu 27 complication
Biên dịch : Lê Hoàng Thạch